درودگر پیرجهرمی از ضايعات نخل همه‌چيز مي‌سازد
در خانۀ استاد مرزوقی که نمایشگاه و کارگاهش نیز است، تقریباً همهٔ مبلمان خانه از تخت و مبل و میز و صندلی و ظروف و نیمکت آشپزخانه گرفته تا قاب عکس و گلدان و... از هسته و برگ و تنهٔ درخت خرما ساخته شده است.
به گزارش «بسیج کارگری فارس» از شیرازه، نیازی به گشتن بسیار نیست، تقریباً همه در خیابان فجر جهرم، قدرت‌الله مرزوقی را می‌شناسند. سه تا کوچه از خیابان اصلی که بروم بالا، خانۀ دوم از سمت چپ، همان خانه که درخت نخلی از آن سر به آسمان کشیده است. زنگ می‌زنم و یکی بدون هیچ حرفی با آیفن در را برایم باز می‌کند. یک لحظه وهم بَرَم می‌دارد، اما قبلاً تلفن زده‌ام و می‌دانم که منتظرم هستند.
پا به حیاط که می‌گذارم، از بالای خانه صدای ارّه و تیشه و دریل می‌شنوم. ورودی حیاط سایبانی زیبا و تزیینی از گرزهای نخل نظر مرا به خود جلب می‌کند، اما وقتی وارد سالن خانه می‌شوم می‌فهمم که سایبان حیاط در قیاس با اشیاء و تزئینات داخل خانه، تقریباً هیچ است! دکوراسیون خانهٔ استاد قدرت‌الله مرزوقی، موزه‌ای از اشیاء ساخته‌شده با چوب و ضایعات نخل است.
در خانۀ استاد مرزوقی که نمایشگاه و کارگاهش نیز است، تقریباً همهٔ مبلمان خانه از تخت و مبل و میز و صندلی و ظروف و نیمکت آشپزخانه گرفته تا قاب عکس و گلدان و... از هسته و برگ و تنهٔ درخت خرما ساخته شده است. جادستمال کاغذی که با بیش از 500قطعه هستۀ نخل ساخته شده، مبل‌هایی که دوطرفش بیش از 200-3000هستۀ خرما به کار گذاشته شده است، میزهایی با روکش حصیر نخل، گلدان‌های چوبی، پرده‌هایی از جنس هستۀ خرما و صدها وسایل ریز و درشت از چوب نخل مثل قاشق و کفگیر و ملاقه و... به چشم می‌خورد که هر بیننده‌ای را گیج می‌کند که کدام را در دست بگیرد و به کدام بنگرد! یک گوشه تابلویی دایره‌شکل در قابی از هزاران هستۀ خرماست که با چوب روی زمینه حصیربافی نوشته: «تو که یک گوشۀ چشمت غم عالم ببرد/ حیف باشد که تو باشی و مرا غم ببرد» و قاب مربعی دیگر عکس خلبان شهید جهرمی، ابوالفضل اسدزاده را در برگرفته است.
شاید این سبک دکوراسیون چوبی را روستیک(Rustic) یا همان سبک روستایی نیز بتوان دانست که هدفش کشاندن طبیعت به داخل خانه است. سبکی که سعی می‌کند از چیزهایی که در طبیعت موجود است، در خانه استفاده کند و بیشترین چیزی که طبیعت را درون خانه تداعی می‌کند، استفاده از چوب و دکوری‌های چوبی است. شاید بسیاری از نجارها بتوانند کارهای خاصی را با چوب انجام دهند؛ اما ساخت همه‌چیز با ضایعات نخل، آن هم در شهرستان، شاید اندکی دور از ذهن باشد.
قدرت‌الله مرزوقی در سال۱۳۱۹ در جهرم به دنیا آمده و در ابتدای نوجوانی به تهران رفته است. در چهارده‌سالگی در تهران، نزد استادی نجار به نام فرح‌دوست، هشت‌سال شاگردی کرده و آموزش نجاری دیده و به این کار علاقه‌مند شده است. سپس در جاهای متفرقه کار کرده تا اینکه در سال ۱۳۴۵، در ۲۶سالگی پس از سربازی به خوزستان رفته و در شرکت نورد اهواز در قسمت نجارخانه مشغول کار شده است. او در همان سال‌ها در کنار یکی از دوستانش، به نام استاد محمد گندمکار، چهارده سال در اهواز، نجاری کرده است.
با آغاز جنگ وی نیز مانند بسیاری دیگر از مردم خوزستان به اجبار خوزستان را ترک کرده و مجدداً به جهرم بازگشته و به کشاورزی و باغداری و همزمان نجاری مشغول شده است. اولین کارش با ضایعات نخل، قابی سه‌تکه با تصویر تخت‌جمشید است که هنوز آن را نگه داشته است.
در حال حاضر ۵۵ سال از بازگشت قدرت‌الله مرزوقی به جهرم گذشته و او اکنون استادی چیره‌دست شده که نجاری را با خلاقیت همراه می‌کند. او از سال ۱۳۶۰ خلاقیت ذهنی و خدادادی خود را در صنعت نجاری به کار گرفته و شروع به نجاری با ضایعات نخل کرده است.
در خانۀ این نجار جهرمی به روی همه باز است و اغلب اوقات مهمانان و بازدیدکنندگانی از سراسر ایران دارد. او اگرچه کارگاه و انبار بزرگی هم خارج از خانه دارد؛ اما ترجیح می‌دهد در طبقۀ بالای منزلش کار کند. طبقۀ همکف محل زندگی اوست و در عین حال نمایشگاه آثارش نیز است.
آقای نجار داغ پسرجوانش را دیده و پرستار همسر بیمارش نیز است، اما اینها او را از پا نینداخته و به او انگیزۀ بیشتری برای ساخت این آثار هنری و خلاقانه داده است.
زیرزمین خانه که انبار این صنعتگر جهرمی است، پُر از تكه‌ها و شاخه‌هاي چوب‌هاي نخلي است كه در نگاه اول فكر مي‌كني به هيچ دردي نمي‌خورند و نهايتاً مي‌توانند گیرانندۀ آتش خوبی باشند؛ اما حرفه‌اي‌ها مي‌دانند چوب‌ها هم مانند فرش‌ها هرچه قديمي‌تر باشند، باارزش‌تر و گران‌قيمت‌تر مي‌شوند. آقای نجار مي‌‌گويد: «هرچه از عمر چوب مي‌گذرد، سبك‌تر مي‌شود و كار بهتر از آب درمي‌آيد».
در حال حاضر، شهرستان جهرم یکی از قطب‌های مهم تولید خرما در استان فارس به شمار می‌رود و ضایعات نخل، به بخش‌هایی چون: هستهٔ خرما، گُرز(چوبی که برگ‌های نخل به آن چسبیده)، دنباله و انتهای برگ نخل که پس از بریدن برگ، متصل به نخل باقی می‌ماند (تُوَختَک)، تنهٔ درخت نخل(مِخینه)، خوشۀ نخل(پَنْگ)، لیف خرما(پیریچه) و ... می‌گویند که استفادۀ خاصی ندارد و معمولاً دور ریخته می‌شوند.
ضایعات نخل در حاضر در ساخت چوب مصنوعی و ورقه‌های نئوپان، تولید خوراک دام از سرشاخه‌ها، تولید کاغذ و کود گیاهی استفاده می‌شود؛ اما قدرت‌الله مرزوقی نخستین کسی است که زیبایی‌های نخل را به خانه‌اش کشانده و موفق شده تزئینات ساخته‌شده از ضایعات نخل را در بازارهای داخلی و خارجی به فروش برساند.
به گفتۀ وی ساخت هرکدام از وسایل بیش از هرچیز نیازمند حوصله و دقت است. زیرکار قاب‌ها و میزها معمولاً چوب چنار و تختۀ سه‌لایی و الوار است. وی معتقد است زیر کار حتماً باید چوب خالص باشد و تخته‌های نئوپانی برای زیرکار نامناسب است، چون در برابر ضربه پایدار نیست و زود خرابی می‌شود.
سایر لوازم این کار، حصیر از برگ نخل و به اصطلاح محلی سَلَه و ابزارهای برش و چوب‌ساب است. قدرت‌الله مرزوقی، ضایعات نخل را معمولاً از باغ خودش تهیه می‌کند اما چیزهایی چون هستۀ خرما را معمولاً به صورت تُنی می‌خرد. او می‌گوید هستۀ خرما را معمولاً کیلویی 10هزارتا 150 هزارتومان می‌فروشند. تعجب می‌کنم و می‌گویم چرا اینقدر گران؟ می‌گوید: فروشندگان معمولاً می‌دانند که این هستهها قرار است به آثار هنری و چیزهای باارزشی تبدیل شوند و البته از همه‌نوع هستۀ خرمایی نیز نمی‌توان برای تولید این آثار هنری استفاده کرد. فقط هسته‌های خرمای هلیله‌ای، کبکاب و قصب. آماده‌سازی هستهها نیز بسیار زمان‌بر است، نخست باید پوستۀ سفید نازک روی آن را گرفت و دوطرف باریک هسته را سابید. گاهی برای آماده‌سازی آنها باید همۀ زوایای هسته را سابید و گاهی دو یا سه طرف که بستگی به نوع کار دارد. سپس این هستهها را با چسب چوب به هم می‌چسبانند و در پایان روی آن رنگ جلا می‌زنند.
نجار پیر به من می‌گوید: دخترجان دفعۀ دیگر که خرما می‌خوری حواست به هسته‌هایش باشد!
او از سال 1376در نمایشگاه‌های اختصاصی در مکان‌های تاریخی چون باغ عفیف‌‌آباد، ارگ بم، ارگ کریم‌خان زند، هرمزگان و دانشگاه‌های جهرم شرکت کرده، تقدیرنامه و گواهی‌های داخلی همایش‌های بسیاری نیز کسب کرده که همۀ آنها را روی تابلوی بزرگی از دست‌ساخته‌هایش آویخته است.
نجار قصۀ ما با اینکه رنگ هیچ حمایت دولتی به خود ندیده؛ اما بیش از ۳۵ سال است که با آثار هنری ساخته‌شده با ضایعات نخل تحت عنوان تجاری «صنایع دستی جهرم نخل مرزوقی» فعالیت می‌کند که خواستاران فراوانی از داخل و خارج و به ویژه کشورهای حاشیۀ خلیج‌فارس یافته است.
شاید پیرمرد نمی‌داند که روستیک و سبک دکوراسین روستایی چیست؛ اما دستان ترک‌خورده و لرزانش خوب می‌فهمند که دلبستگی به طبیعت را حتی با ساخت قطعات هنری از ضایعات نخل نیز می‌توان آفرید و طبیعت را درون خانه‌ات زنده کرد.